सिँचाई आयोजनाको म्याद सकिँदै, रानी र कुलरिया निर्माणमा लापरबाही

धनगढीः कूल ३८ हजार तीन सय हेक्टरमा सिँचाइ सुविधा पु¥याउने उद्देश्यले शुरू भएको आयोजना रानी–जमरा–कुलरिया सिँचाई निर्माणको म्याद आव २०८०/८१ मा सकिँदैछ। आयोजना विश्व बैंकको आर्थिक सहयोगमा निर्माण हुन लागेको हो। 

राष्ट्रिय गौरवको आयोजना रानी–जमरा–कुलरिया गरी ३ खण्डमा काम भइरहेको रानी र कुलरिया खण्डको कामको प्रगति सन्तोषजनक छैन। जमरा खण्डको कामले शुरूदेखि नै गति लिएको भए पनि रानी र कुलरिया क्षेत्रको कामबाट आयोजनाकै अधिकारी पनि सन्तुष्ट छैनन्। 

एउटै समयमा शुरू भएको कामको प्रगति हेर्दा रानीको १८ प्रतिशत मात्रै भएको छ भने कुलरिया खण्डमा २० प्रतिशत काम सम्पन्न भएको छ। सबैभन्दा बढी जमरा खण्डमा ६५ प्रतिशत काम सम्पन्न भएको आयोजनाका इन्जिनीयर प्रेम लासिवाले बताए। निर्माण कम्पनीको लापरबाहीका कारण काम सुस्त भएको आरोप लगाउँदै निर्धारित समयमा काम सम्पन्न नहुने उनको भनाइ छ। 

‘सबै क्षेत्रमा एकैसाथ काम शुरू भएको हो, एउटा कम्पनीले ६५ प्रतिशत काम पूरा हुँदा २ कम्पनीको कामको प्रगति ज्यादै न्यून छ,’ उनले भने, ‘हामीले ताकेता गरिरहेका छौं तर निर्माण कम्पनीले काम गर्न सकेको छैन।’ आयोजनाको काममा लागि ३ वटा निर्माण कम्पनीले ठेक्का पाएका छन्। जसअन्तर्गत रानी कुलोको ठेक्का गौरीशंकर निर्माण सेवा र जीभीभी भारतीय कम्पनीले संयुक्तरूपमा लिएका छन्।

जमराको ठेक्का रामेछाप निर्माण सेवा र कान्छाराम निर्माण सेवाले पाएका छन् भने कुलरिया खण्डमा हाइहिमालय हाइड्रो कन्स्ट्रक्सन प्रालिले ठेक्का पाएको छ। २ वर्ष कोरोना संक्रमणको कारणले काममा ढिलासुस्ती भएको र अहिले आर्थिक मन्दीका कारण काम गर्न समस्या भएको निर्माण कम्पनीहरूको दाबी छ। 

रामेछाप निर्माण सेवाका साइट इन्चार्ज छिरिङ शेर्पाले आयोजनाको काम सम्पन्न हुनसक्ने स्थिति नदेखिएको स्वीकार गरे। ‘काम गर्दै आएका छौं। सम्पन्न गर्नुपर्ने समय नजिकिँदै आएको छ। अझै करीब ३० प्रतिशतभन्दा बढी काम बाँकी छ,’ उनले भने, ‘काम गर्दै जाँदा आएका समस्याका कारण समयमा काम सक्न ढिलाइ भएको हो। कयौं ठाउँमा डिजाइन नै परिवर्तन गर्दै काम गर्नुपर्ने स्थिति काम गर्दै जाँदा आयो।’

कम्पनीले मरा कुलो क्षेत्रको संरचना निर्माणका लागि ५४ करोडमा ठेक्का पाएको थियो। कुलरिया कुला क्षेत्रको कामको जिम्मा पाएको हाइहिमालय हाइड्रो कन्स्ट्रक्सनका साइट इन्चार्ज निर्भय रिसाल पनि सम्झौता म्यादभित्र काम सम्पन्न हुने सम्भावना नरहेको बताउँछन्। उनले काम ढिलो हुनुमा निर्माण कम्पनीको नभई आयोजना कार्यालयको दोष देखाए।

‘काम किन ढिलो भयो भनेर हामीलाई होइन, आयोजना कार्यालयलाई राम्रोसँग थाहा छ। हाम्रो कारणले काममा ढिलाइ भएको छैन,’ उनले भने, ‘कामका बारेमा कति प्रगति निकै कम भएको छ। त्यसमा काम गर्ने वातावरण आयोजना कार्यालयले बनाउन नसकेकै कारण काम हुन नसकेको हो।’ निर्माण व्यवसायीका कारण आयोजनाको काम धरापमा पर्ने चिन्ता रानी जमरा कुलरिया सिँचाइ प्रणाली जल उपभोक्ता मूल समितिको छ।

समितिका अध्यक्ष कुमारराज शाहीले निर्माण कम्पनी जिम्मेवार नबन्दा आयोजनाको काम समयमा सम्पन्न हुनसक्ने अवस्था नरहेको स्पष्ट पारे। उनले आयोजनाले काम गर्न ताकेता गर्दा पनि ठेकेदार कम्पनीले आयोजनालाई नटेरेको आरोप लगाए। ‘ठेकेदारले काम गर्दैन, आयोजना कार्यालयको निर्देशनको कार्यान्वयन हुँदैन। किसानले मूल समितिलाई आरोप लगाउँछन्,’ अध्यक्ष शाहीले भने, ‘समस्या किसानलाई भएको छ। समयमा कुलोमा पानी ल्याउन पाएको छैन। समयमा खेती गर्न पाएको छैन।’