व्यावसायिक फूल खेती

पाल्पाको तानसेन नगरपालिका प्रभासस्थित रक्साहामा व्यवसायीक फुलको खेती गरिएको छ। रुपन्देहीको बुटवल उपमहानगरपालिकाका राजेशकुमार गुप्ताले नर्सरीमा दुई दर्जनभन्दा बढी फूलको व्यावसायिक उत्पादन गरेका छन्।

प्लाष्टिक घरभित्र रङ्गी विरङ्गी फूल फुलिरहेका दृश्यले त्यहाँ पुग्ने लालयित हुन्छन्। प्रायः मानिस फूलसँग झुमिन रुचाउँछन्। फूल टिपिहाल्ने, त्यसको सुगन्ध लिन मानिस निकै चाहन्छन्। शहरी क्षेत्रमा बढ्दो आवास निर्माणले हरियाली हराउँदै गएको छ। मानिस हरियाली गुमेपछि घरको आसपासका क्षेत्रमा रङ्गी विरङ्गी फूल रोपेर सुन्दर बनाउन चाहने कारणले फूलको नर्सरी सबैको आकर्षणको केन्द्रका रुपमा बदलिएको हो।

यस्तै फुलिरहेको फूल घर वरपर तथा घरभित्र गमलामा फूल रोपेर हरियाली बनाउनेको सङ्ख्या बढ्दो छ। गुप्ता पाल्पामा उत्पादित फूलखेतीबाट वार्षिक रु १० देखि १२ लाखसम्म आम्दानी गर्ने बताउँछन्। व्यावसायिक फूलखेतीका लागि पाल्पाको हावापानी राम्रो रहेका उनको भनाइ छ। विसं २०७० मा रु २० लाख लगानीमा १३ रोपनी जग्गा भाडामा लिएर व्यावसायिक फूलखेती शुरु गरेको उनले सुनाए। नर्सरीमा फूलको किनबेच मात्र हुँदैन, फूलखेती अध्ययन भम्रण टोलीसमेत नर्सरीमा टहलिने गरेकाछन्। नर्सरीमा उत्पादित फूल जेरिनियम, पिटोनिया, पेन्जी, सयपत्री, गोदावरी, कुविजा, भर्विना, देनथस, डालिया, लालुपाते, लिलियम, गेजनिया, हंशराज, काउली फूल, सालवियालगायतका दुई दर्जन बढी थरिका फूल उत्पादन गरिन्छ।

यस्तै यस नर्सरीमा चार जनाले स्थायीरुपमा मासिक पारिश्रमिक पाउँने र १० जनाले दैनिक गरी १४ जनाले ज्यालादारी रुपमा रोजगारी पाएका गुप्ताको भनाइ छ। फुर्सदको समयमा सुतेर बस्ने महिलाले दिनभर काम पाएपछि घरखर्च जुटाउन समस्या हटेकोे छ।दिनभर काम गरेपछि पैसा सजिलै पाउने भएपछि महिला खुशीका साथ फूलखेतीमा झुमिएका हुन्।

फूल खेतीबाट प्रशस्त आम्दानी गर्न थालेपछि पैसा कमाउन विदेश पलायन हुनुपर्छ भन्ने मान्यतालाई विस्थापित बनाएको छ। जग्गा भाडामा लिई पाल्पा नर्सरी नामक संस्थाले यस क्षेत्रका फूलखेती गर्नेका लागि बिरुवा उत्पादन गर्ने स्थलमा अध्ययन भम्रणले चहलपहल बढ्दो छ। पाल्पाको हावा पानी राम्रो भएकाले फूल उत्पादन राम्रो हुँदै गएको देखिन्छ।

उत्पादित फूलका बिरुवा बुटवलमा सङ्कलन हुँदै आएको छ। बुटवलबाट पाल्पामा उत्पादित फूलका बिरुवा नेपालगञ्ज, पोखरा, काठमाडौँलगायतका स्थानमा माग बढ्दो छ। जिल्लाका भैरवस्थान, तानसेन, रामपुर क्षेत्रमा फूल खपत बढ्दो छ तर, कृषि ज्ञान केन्द्रका अनुसार पाल्पा नर्सरीबाहेक जिल्लाका अन्य क्षेत्रमा व्यावसायिक फूलखेती हुँदैन। कृषि ज्ञान केन्द्र र स्थानीय तहमा फूल खेतीका लागि प्रोत्साहन गर्ने कार्यक्रम छैन। जिल्ला कृषि विकास कार्यालयमा मदनपोखराका नरेन्द्र पाण्डेयले पुष्पखेतीका लागि फर्म दर्ता गरे पनि फूलखेती सञ्चालनमा आउन सकेको छैंन।

यस्तैकृषि ज्ञान केन्दका प्रमुख शिवप्रसाद अर्याल पुष्पखेतीका लागि व्यावसायिक बनाउन सकेको अवस्थामा राम्रो आयआर्जन गर्न सकिने बताउँछन्। उनले पुष्पखेतीका लागि दश जनाको समूहमा तालीम सञ्चालन गर्न माग आएमा प्रदेश सरकारसँग कार्यक्रम तथा बजेट माग गरी तालीम सञ्चालन गरिने बताए। रासस