कार्यान्वयनमा गएनन् राष्ट्रिय गौरवका दुई आयोजना

राष्ट्रिय गौरवको आयोजनाका रूपमा सूचीकृत गरिए पनि पश्चिम सेती जलविद्युत र विद्युत् प्रसारण आयोजना कार्यान्वयनमा नरहेको राष्ट्रिय योजना आयोगले जनाएको छ। राष्ट्रिय गौरवका आयोजना सम्बन्धित मन्त्रालयले सञ्चालन गर्ने भए पनि आयोगले समन्वय एवं अनुगमन तथा मूल्याङ्कन गर्छ। आयोगले प्रकाशन गरेको राष्ट्रिय गौरवका आयोजनाहरूको आर्थिक वर्ष २०७५र२०७६ को वार्षिक प्रगति स्थिति प्रतिवेदनमा दुवै आयोजनाको भौतिक एवं वित्तीय प्रगति शून्य देखाइएको छ।

कार्यान्वयन क्षेत्र डोटी, डढेल्धुरा, बैतडी र बझाङ रहेको पश्चिम सेती आयोजनाबाट ४५० मेगावाट विद्युत् उत्पादन गर्ने अनुमान गरिएको छ । आयोजनाका बारेमा लगानी बोर्डले आवश्यक अध्ययन गरिरहेको विवरणमात्र आयोगमा प्राप्त भएको योजना अधिकृत कृष्ण व्याञ्जुले बताए। नेपाल सरकार र अमेरिकी सरकारी निकाय मिलेनियम च्यालेन्ज कर्पोरेशनबीचको सहकार्यमा गत आर्थिक वर्षदेखि राष्ट्रिय गौरवको आयोजनाका रूपमा विद्युत् प्रसारण आयोजना समावेश गरिएको हो। यसका लागि अमेरिकाले ५० करोड अमेरिकी डलर र नेपाल सरकारले १३ करोड अमेरिकी डलर लगानी गर्ने सम्झौता दुई वर्षअघि भएको थियो। 

२० गौरवका आयोजनाका प्रगति

गएको आर्थिक वर्षमा सिक्टा सिँचाइ आयोजनाको भौतिक प्रगति ८० दशमलव  ७९ र वित्तीय प्रगति ७३ दशमलव ७४ प्रतिशत छ । यसैगरी बबई सिँचाइ आयोेजनाको भौतिक ४६ दशमलव ४१  र वित्तीय ४३ दशमलव ३६ प्रतिशत प्रगति छ। रानीजमरा कूलरीया सिँचाइ आयोजनाको भौतिक ८२ दशमलव ७३ र वित्तीय ५१ दशमलव २७ प्रतिशत प्रगति छ।

यसैगरी भेरी बबई डाइभर्सन बहुउद्देश्यीय आयोजनाको भौतिक १०० र वित्तीय ९८ दशमलव ६५ प्रतिशत प्रगति छ। माथिल्लो तामाकोशी जलविद्युत् आयोजनाको भौतिक ७१ दशमलव ५६ र वित्तीय ९७ दशमलव ०२ प्रतिशत प्रगति छ। बुढीगण्डकी जलविद्युत् आयोजनाको भौतिक ९१दशमलव ५० र वित्तीय ९१ दशमलव ५१ प्रतिशत प्रगति छ।

आयोगले गौतम बुद्ध अन्तराष्ट्रिय विमानस्थलको भौतिक ९६ र वित्तीय ९१ प्रतिशत प्रगति भएको जनाएको छ। आयोगका अनुसार पोखरा अन्तराष्ट्रिय विमानस्थलको भौतिक १०० र वित्तीय ६९ प्रतिशत प्रगति भएको छ भने निजगढ अन्तराष्ट्रिय विमानस्थलको भौतिक ९० र वित्तीय ९३ दशमलव १८ प्रतिशत प्रगति भएको छ। पशुपति क्षेत्र विकास कोषको भौतिक ८३ दशमलव ७ र वित्तीय ५४ दशमलव ५२ प्रतिशत उपलब्धि हासिल भएको आयोगले जनाएको छ। लुम्बिनी क्षेत्र विकास कोषको भौतिक १०० र वित्तीय ९९दशमलव  ९९ प्रतिशत प्रगति छ। पुष्पलाल (मध्यपहाडी) लोकमार्गको भौतिक ९७दशमलव ४ र वित्तीय पनि ९७ दशमलव ४ प्रतिशत नै प्रगति छ। 

रेल्वे तथा मेट्रो विकास आयोजनाको भौतिक ७७ दशमलव ६७ र वित्तीय ७१ प्रतिशत उपलब्धि हासिल भएको आयोगले तयार पारेको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ। हुलाकी लोकमार्गको भौतिक १०० र वित्तीय प्रगति ९७ दशमलव ४ प्रतिशत छ। उत्तर दक्षिण (कोशी) लोकमार्गको भौतिक १०० र वित्तीय प्रगति ८७ दशमलव ३९ प्रतिशत छ। उत्तर दक्षिण (कालीगण्डकी) लोकमार्गको भौतिक १०० र वित्तीय प्रगति ९२दशमलव ४ प्रतिशत छ। उत्तर दक्षिण (कर्णाली) लोकमार्गको भौतिक १०० र वित्तीय पनि १०० नै उपलब्धि छ। काठमाडौँ तराई–मधेस द्रुतमार्गको भौतिक १०० र वित्तीय ९६ दशमलव ४३ प्रतिशत प्रगति छ।

आयोगका अनुसार काकाकुल राजधानीको तिर्खा मेट्न उपयोगी मानिएको मेलम्ची खानेपानी आयोजनाको भौतिक ७४ दशमलव ७४ र वित्तीय प्रगति ४१ दशमलव ३८ प्रतिशत छ। राष्ट्रपति चुरे संरक्षण कार्यक्रमको भौतिक ९५ दशमलव ०७ र वित्तीय प्रगति ९१ दशमलव १४ प्रतिशत विवरण प्राप्त भएको योजना अधिकृत सोना श्रेष्ठले बताए। रासस